Pişmaniye'nin Tarihi

Pişmaniye ilk kez Kocaeli'nin Kandıra ilçesinde bir şekerci tarafından bulunmuş ve imal edilmiştir. Üretimin devamı ise Kandıra esnafından Hacı Agop isimli bir ermeni tarafından olmuştur. 1919 yılında İzmit'li İbrahim Çınar, pişmaniye üretimini öğrenmiş ve bunu İzmit'te devam ettirmiştir. Seneler ilerledikçe İzmit'te pişmaniye üretimi hızla ilerlemiş ve o zamanlar Patır Şekerleme'de usta olarak çalışan Lütfü Canıgeniş, 1954 yılında İpek Pişmaniye'yi kurarak bugünün temellerini atmıştır.

Bu tatlının neden pişmaniye olarak anıldığına dair rivayetler muhtelif. Ana Britannica'ya bakılırsa, ilk yapıldığı yerin İran olma ihtimali var. Bu ülkede "peşmek" diye adlandırıldığı için de sözcüğün zamanla Türkçe'de "pişmaniye" biçimini almış olması muhtemeldir. Bir diğer rivayet adının Osmanlıca’da yün yapağı anlamına gelen "Peşmin” kelimesinden türemiş olduğudur. İzmit pişmaniyesine ün kazandıranlar, 1601-1611 yılları arasında İran ve Ermenistan’dan gelerek İzmit ve çevresine yerleşen Ermeni ustalar olmuş. İzmit pişmaniyesine ününü kazandıran ise bu ustalardan Şekerci Hacı Agop Dolmacıyan. Evlerde yapılan bir tatlı olan pişmaniye zamanla yaygınlaşıp sarayda da yapılmaya başlamıştır. Pişmaniyenin bir türü olan çekme helva, 1800'lü yıllarda Kastamonu'da üretilmeye başladı.

Ne var ki 1.Dünya Savaşı’nı izleyen yıllarda diğerleri gibi Dolmacıyan da şekerci dükkânını kapatarak başka ülkeye göçmüş. Onun maharetinin de kendisiyle birlikte göç etmesini önleyen ise, Dolmacıyan’ın çocuklarına Türkçe ve Fransızca öğretmek üzere dükkânında çalışmış bulunan İzmit Muhasebe Başkâtipliği’nde görevli İbrahim Ethem Efendi olmuş. Kendisine pişmaniye yapımının bütün inceliklerini öğreten Hacı Agop Dolmacıyan’ın Amerika’ya göç etmesi üzerine, Kapanönü semtinde bir şekerci dükkânı açmış. Botanik kültürü, müzik yeteneği ile de tanınan ve soyadı kanunu çıktıktan sonra Çınar soyadını alan, 1892-1953 yılları arasında yaşamış bu renkli kişiliğin imalathanesi adeta pişmaniye ustası yetiştiren bir okul olmuş ilerleyen yıllarla…